Δέλβινο και Τσαμουριά
Ιστορικά τραγούδια της Ηπείρου
Πρόκειται για το τραγούδι "Δέλβινο και Τσαμουριά" που παρουσιάζεται σε δυό μορφές. Την ελληνική και την αλβανική, με διαφορετικό ασφαλώς περιεχόμενο, εάν εξαιρέσουμε τους δύο πρώτους εισαγωγικούς στίχους. Το τραγούδι αναφέρεται στις αποφάσεις του συνεδρίου του Βερολίνου (1878), και της ειδικής διάσκεψης του Βερολίνου (1880), που μεταξύ άλλων καθόριζαν ως νέα συνοριακή γραμμή Ελλάδας - Τουρκίας, τη γραμμή του Πηνειού - Καλαμά. Αποφάσεις, οι οποίες, κατα την πάγια τακτική της, δεν έγιναν αποδεκτές από την Τουρκία, με αποτέλεσμα το ζήτημα των συνόρων να παραμείνει για χρόνια άλυτο και να πιέζει Έλληνες Τούρκους και Αλβανούς για την Ήπειρο. Οριστικό τέλος στη διαμάχη θα δοθεί 35 χρόνια αργότερα, δηλαδή μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων, και τις Συνθήκες Λονδίνου (17-5-1913) και Βουκουρεστίου (1-11-1913) που ακολούθησαν.
Δέλβινο και Τσαμουριά
Αρχικά θα εξετάσουμε την αλβανική μορφή του τραγουδιού που κατά την άποψη μας παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Δέλβινο και Τσαμουριά
δεν τα δίνουν τα παιδιά
για νιζάμ του βασιλιά
του Γιουνάν του κερατά
πο' καμε πέντε παιδιά
να ζαπώσει την Τουρκιά
κι όλη την Αρβανιτιά
Το τραγούδι εκφράζει τα συναισθήματα των απλοϊκών αλβανών έναντι της Ελλάδος και του Βασιλέως Γεωργίου Α΄, στη φαντασία των οποίων καθίστατο τρομερός, και λόγω της πολυτεκνίας του πίστευαν ότι έμελλε να κατακτήσει ολόκληρη την Τουρκία και την Αλβανία. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι την εποχή εκείνη με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (3-3-1878) η Ελλάδα είχε ήδη προσαρτήση τη Θεσσαλία και τμήμα της Ηπείρου μέχρι τον Άραχθο, ενώ δεν είχε μεσολαβήσει ο ατυχής ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897.
Γλωσσικές παρατηρήσεις.
Στίχος 1 : Δέλβινο: Εννοείται ολόκληρη η περιοχή του Δέλβινου, του οποίου η πρωτεύουσα ήταν τότε έδρα διοίκησης.
Τσαμουριά : Περιοχή της Ηπείρου που περιλαμβάνει τις σημερινές περιοχές Φιλιατών, Μαργαριτίου και Παραμυθιάς. Δηλαδή ο σημερινός Νομός Θεσπρωτίας.
Στίχος 3 : Νιζάμ : Τουρκική λέξη που σημαίνει στρατός, (νιζάμης = ο οπλίτης του τουρκικού στρατού)
Στίχος 4 : Γιουνάν : Έλληνας (και Γιουνανιστάν η Ελλάδα). Η λέξη δεν περιέχει υβριστικό η υποτιμητικό περιεχόμενο. Χρησιμοποιείται από τους Τούρκους μέχρι σήμερα, και προέρχεται από την ελληνική λέξη Ίων.
Στίχος 5 : Παιδιά : Στην Ήπειρο, όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, η λέξη παιδί, σημαίνει κυρίως το άρρεν τέκνο. Έτσι και εδώ νοούνται μόνο τα αρσενικά παιδιά του Γεωργίου Α΄ (Κωνσταντίνος, Γεώργιος, Νικόλαος, Ανδρέας και Χριστόφορος).
Στίχος 6 : Ζαπώνω : Ιδιοποιούμαι κάτι παράνομα, καταλαμβάνω αυθαίρετα (τουρκικά Ζαπτ = υποδουλώνω, κυριεύω, καταλαμβάνω).
Παραθέτουμε παρακάτω και την Ελληνική μορφή του τραγουδιού.
Δέλβινο και Τσαμουριά
Δεν τα δίνουν τα παιδιά
Δέλβινο και Τεπελένι
Πάλι ελληνικό θα γένει
Κορυτσά κι Αγιοί Σαράντα
Θα τα πάρουμε για πάντα
Αργυρόκαστρο κι Αυλώνα
Της Ελλάδας αρραβώνα.
Η ελληνική έκδοση του τραγουδιού ουσιαστικά αποτελεί απάντηση στην Αλβανική έκδοση. Αν και φτωχότερη σε στίχο και περιεχόμενο, άδεται με συνοδεία ηρωικού μέλους, χορεύται κατά τον συνηθέστερο τρόπο το ηπειρωτικών χορών, συρτός στα δύο, ζωηρά, και είναι πολύ διαδεδομένος ακόμη και σήμερα. Παραδοσιακά στην Ήπειρο, το Δέλβινο και Τσαμουριά το χορεύουν οι Δεξιοί και Ακροδεξιοί, ενω οι Αριστεροί προτιμούν τα Παιδιά της Σαμαρίνας.
Πρόκειται για το τραγούδι "Δέλβινο και Τσαμουριά" που παρουσιάζεται σε δυό μορφές. Την ελληνική και την αλβανική, με διαφορετικό ασφαλώς περιεχόμενο, εάν εξαιρέσουμε τους δύο πρώτους εισαγωγικούς στίχους. Το τραγούδι αναφέρεται στις αποφάσεις του συνεδρίου του Βερολίνου (1878), και της ειδικής διάσκεψης του Βερολίνου (1880), που μεταξύ άλλων καθόριζαν ως νέα συνοριακή γραμμή Ελλάδας - Τουρκίας, τη γραμμή του Πηνειού - Καλαμά. Αποφάσεις, οι οποίες, κατα την πάγια τακτική της, δεν έγιναν αποδεκτές από την Τουρκία, με αποτέλεσμα το ζήτημα των συνόρων να παραμείνει για χρόνια άλυτο και να πιέζει Έλληνες Τούρκους και Αλβανούς για την Ήπειρο. Οριστικό τέλος στη διαμάχη θα δοθεί 35 χρόνια αργότερα, δηλαδή μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων, και τις Συνθήκες Λονδίνου (17-5-1913) και Βουκουρεστίου (1-11-1913) που ακολούθησαν.
Δέλβινο και Τσαμουριά
Αρχικά θα εξετάσουμε την αλβανική μορφή του τραγουδιού που κατά την άποψη μας παρουσιάζει και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Δέλβινο και Τσαμουριά
δεν τα δίνουν τα παιδιά
για νιζάμ του βασιλιά
του Γιουνάν του κερατά
πο' καμε πέντε παιδιά
να ζαπώσει την Τουρκιά
κι όλη την Αρβανιτιά
Το τραγούδι εκφράζει τα συναισθήματα των απλοϊκών αλβανών έναντι της Ελλάδος και του Βασιλέως Γεωργίου Α΄, στη φαντασία των οποίων καθίστατο τρομερός, και λόγω της πολυτεκνίας του πίστευαν ότι έμελλε να κατακτήσει ολόκληρη την Τουρκία και την Αλβανία. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι την εποχή εκείνη με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (3-3-1878) η Ελλάδα είχε ήδη προσαρτήση τη Θεσσαλία και τμήμα της Ηπείρου μέχρι τον Άραχθο, ενώ δεν είχε μεσολαβήσει ο ατυχής ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897.
Γλωσσικές παρατηρήσεις.
Στίχος 1 : Δέλβινο: Εννοείται ολόκληρη η περιοχή του Δέλβινου, του οποίου η πρωτεύουσα ήταν τότε έδρα διοίκησης.
Τσαμουριά : Περιοχή της Ηπείρου που περιλαμβάνει τις σημερινές περιοχές Φιλιατών, Μαργαριτίου και Παραμυθιάς. Δηλαδή ο σημερινός Νομός Θεσπρωτίας.
Στίχος 3 : Νιζάμ : Τουρκική λέξη που σημαίνει στρατός, (νιζάμης = ο οπλίτης του τουρκικού στρατού)
Στίχος 4 : Γιουνάν : Έλληνας (και Γιουνανιστάν η Ελλάδα). Η λέξη δεν περιέχει υβριστικό η υποτιμητικό περιεχόμενο. Χρησιμοποιείται από τους Τούρκους μέχρι σήμερα, και προέρχεται από την ελληνική λέξη Ίων.
Στίχος 5 : Παιδιά : Στην Ήπειρο, όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, η λέξη παιδί, σημαίνει κυρίως το άρρεν τέκνο. Έτσι και εδώ νοούνται μόνο τα αρσενικά παιδιά του Γεωργίου Α΄ (Κωνσταντίνος, Γεώργιος, Νικόλαος, Ανδρέας και Χριστόφορος).
Στίχος 6 : Ζαπώνω : Ιδιοποιούμαι κάτι παράνομα, καταλαμβάνω αυθαίρετα (τουρκικά Ζαπτ = υποδουλώνω, κυριεύω, καταλαμβάνω).
Παραθέτουμε παρακάτω και την Ελληνική μορφή του τραγουδιού.
Δέλβινο και Τσαμουριά
Δεν τα δίνουν τα παιδιά
Δέλβινο και Τεπελένι
Πάλι ελληνικό θα γένει
Κορυτσά κι Αγιοί Σαράντα
Θα τα πάρουμε για πάντα
Αργυρόκαστρο κι Αυλώνα
Της Ελλάδας αρραβώνα.
Η ελληνική έκδοση του τραγουδιού ουσιαστικά αποτελεί απάντηση στην Αλβανική έκδοση. Αν και φτωχότερη σε στίχο και περιεχόμενο, άδεται με συνοδεία ηρωικού μέλους, χορεύται κατά τον συνηθέστερο τρόπο το ηπειρωτικών χορών, συρτός στα δύο, ζωηρά, και είναι πολύ διαδεδομένος ακόμη και σήμερα. Παραδοσιακά στην Ήπειρο, το Δέλβινο και Τσαμουριά το χορεύουν οι Δεξιοί και Ακροδεξιοί, ενω οι Αριστεροί προτιμούν τα Παιδιά της Σαμαρίνας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου