«Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει»

«Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει» είπε ο Ισπανός φιλόσοφος Τζόρτζ Σανταγιάνα και στη γενική του μορφή αφορά ολόκληρους λαούς. Εγώ λοιπόν θα προσθέσω πως όχι μόνο είναι καταδικασμένος να το ζήσει αλλά και να το ξεχάσει, με ότι αυτό συνεπάγεται όπως ιστορία, ήθη, έθιμα, γλωσσικούς διαλέκτους και παράδοση.

Παράδοση
Λένε πως η επίγνωση του προσδιορισμού της ταυτότητάς ολοκληρώνει τον άνθρωπο. Παρόλα αυτάσήμερα παρατηρούμε ότι οι νέοι όσο περνάει ο καιρός απομακρύνονται από τη παράδοση, τα ήθη και τα έθιμα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αδιαφορία τους για την ταυτότητά τους, την καταγωγή και τις ρίζες αυτών και των προγόνων τους.

Ο λόγος αυτής της απαξίωσης από τους νέους για την παράδοση είναι κυρίως επηρεασμένος από το νεωτερικότητα και την παγκοσμιοποιήση που εισέβαλλε στη ζωή μας. Σημαντική αιτία της απομάκρυνσης από την παράδοση είναι και η έλλειψη αυτής της έννοιας από την εκπαίδευση. Ένας ακόμα σημαντικός λόγος της αποξένωσης από την παράδοση είναι ότι οι γονείς ποτέ δεν μίλησαν στα παιδιά τους για τον τόπο καταγωγής τους, τις ρίζες τους, τα ήθη και τα έθιμα τους. Με αυτό τον τρόπο οι γονείς απωθούν τα χρόνια του φτωχού πολιτισμού που βίωναν. Αν και φτωχά και δύσκολα όμως τα χρόνια εκείνα, η αναφορά στο τότε πολιτισμό γαλουχεί καλύτερα τη νέα γενιά καθώς ενέχει ήθη και αξίες πολύ πιο αθώες από τη σημερινή περίοδο.

Οι νέοι μένουν αδιάφοροι και μη γνωρίζοντας τι είναι η παράδοση, πέφτουν σε τρόπους ζωής αντιπαραδοσιακούς. Ακόμα, γίνεται και ένα άλλο σοβαρό λάθος. Δεν έχουμε καταλάβει οι περισσότεροι ακόμη τι είναι αυτό που λέμε παράδοση. Δεν μας το εξήγησαν και μας άφησαν ο καθένας μας να διαμορφώσει γι’ αυτήν μια προσωπική του άποψη. Συνήθως έχουμε την εντύπωση πως η Παράδοση είναι στενά δεμένη με το παρελθόν, είναι δηλαδή κάτι το παλιό, το σκουριασμένο, το «ντεμοντέ». Ετσι οι νέοι μας, κυρίως, αρέσκονται να φέρονται, να ντύνονται, να μιλάνε και να σκέπτονται μοντέρνα, νοιώθουν κάτι να τους απωθεί από την Παράδοση, μια και θα κινδύνευαν να χαρακτηρισθούν καθυστερημένοι, αν έδειχναν πως τη συμπαθούν.

Η σημαντικότερη για εμένα αιτία της αδιαφορίας για την παράδοση είναι και η εκρηκτική διάχυση των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, όταν για παράδειγμα καθημερινά προβάλλουν ένα ξενόφερτο τρόπο ζωής βασισμένο στην υλική ευμάρεια, το μόνο που πετυχαίνουν είναι η προβολή λανθασμένων προτύπων ζωής που έχουν ως σκοπό να μετατρέπουν τον άνθρωπο σε ένα άβουλο πλάσμα που προσπαθεί όσο περισσότερο μπορεί να ικανοποιεί τις προσωπικές του ανάγκες αδιαφορώντας για τον συνάνθρωπο και την παράδοση.

Έχει καταντήσει να λέγεσαι γραφικός όταν τιμάς τις εθνικές γιορτές όπως πρέπει, να πηγαίνεις σε λαικά πανυγήρια στο χωρίο ακόμα και στην εκκλησία. Τα λαϊκά πανηγύρια ενώ αποτελούν κύριο συστατικό της διαιώνισης της παράδοσης, τυγχάνουν χλευασμού από τους νέους. Ξέρετε έχουν μαζευτεί πολλοί αδιόρθωτοι, αυτοί που αρνούνται να ορίσει κανείς τις μνήμες τους, από πού κρατάει η σκούφια τους, ποιοι είναι και που πάνε.

Παρελθόν
Τους αγώνες που δώθηκαν στο παρελθόν, οι νέοι αλλά και πολλοί φιλελευθέροι "μεγάλοι" , τείνουν να τους δυσφημήζουν για να κρύψουν την ανυπαρξία τους, θα πουν και πάλι πως δεν έγινε και τίποτα τότε. Ξέρετε εκείνοι οι αγώνες ήταν πηγαίοι, γνήσιοι, παλλαικοί. Άνθρωποι απλοί ήταν που ξεπέρασαν τον εαυτό τους για να μείνουν λεύτεροι. Αδάμαστοι στην ψυχή, στο πνεύμα, παντού. Γιατί κάτι έβγαινε μέσα από την ψυχή τους.

Το 1913-1914 φούντωσε ο αγώνας για να μείνει ενιαία η Ήπειρος, οργανώθηκαν ολάκερες τσέτες, όπως αυτή του Σπύρου Σπυρομήλιου στη Χιμάρα Σπύρου Ζέρβα στο Πωγώνι, Κολοβαίων στην Άνω Δερόπολη, Θύμιου Λιώλη, Παπά- Ντρέα στο Βούρκο και αλλού.

Μεγάλες και αιματηρές μάχες με πολλούς νεκρούς, όπως ο γνωστός ήρωας Λάμπρος Μπερούκας από το Χλωμό, ο Κωνσταντίνος Μάστορας και Κωνσταντίνος Δήμουλας από την Τσιάτιστα. Ποιός μπορεί να ξεχάσει ή να μην μάθει για τον Χρηστάκη Ζωγράφο ( πρός τιμήν του δώθηκε η ονομασία της ομώνυμης περιοχής του Ζωγράφου) από το Κεστοράτι της ΒΗ που παράτησε την αστική ζωή της Αθήνας για να σπεύσει στον αγώνα με τα αδέρφια του τους ΒΗπειρώτες. Τον αγώνα αυτό γιορτάζουμε κάθε 17 Φεβρουαρίου για την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου ( όρος που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τότε, καθώς η ήπειρος ήταν μία και ενοιαία ) και την υπογραφή του πρωτοκόλου της Κέρκυρας που δεν τηρήθηκε ποτέ.

Ποιός μπορεί να ξεχάσει τους Βορειοηπειρώτες της Φιλικής Εταιρίας για την αναγγένηση του Ελληνικού έθνους όπως τον Πάνο Μπιτζίλη απο τους Δρυμάδες Χιμάρας, τον Καρίλα Δημήτριο από τη Μοσχόπολη, τον Στέλιο Μιχάλη από τη Νίβιτσα, τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη (των Δροσιλουτών της Κρήτης ) από το Αργυρόκαστρο, τον Ελευθεριάδη Βενιαμίν από τη Σέλτση της Δρυϊνούπολεως και πολλούς άλλους. Τον Σπύρο Μήλιο του 1821 από τη Χιμάρα , στρατηγό που πολέμισε στην πολιορκία του Μεσσολογγίου, διετέλεσε Υπουργός Στρατιωτικών και Υπουργός Ναυτικών, τον μπαρουτοκαπνισμένο σαν τον Κολοκοτρώνη. Τους Χιμαριώτες, Χρηστο Βάρφη εκατόνταρχο, Ζάχο Μήλιο χιλίαρχο και τον Τ. Τζουβέλη από το Κηπαρό Χιμάρας. Τους Αργυροκαστρίτες Γεώργιο Ιωάννου επικεφαλή στρατιωτών και τον υπαξιωματικό Αθανάσιο Βασ. Αργυροκαστρίτη.

Τους ΒΗ ευγέρτες αδερφούς Ζάππα από το Λάμποβο, Σ.Σίνα από τη Μοσχόπολη, Χ.Ζωγράφο απο το Κεστοράτι, Α.Αρσάκη από το Χοτάχοβο, Ι.Μπάγκα από την Κορυτσά, που με την δημιουργία του Ελληνικού κράτους (1830) συνδράμουν στην ανοικοδόμησή του. Οικοδομήματα και ιδρύματα όπως το Αστεροσκοπείο Αθηνών, τα Αρσάκεια εκπαιδευτήρια, η Ακαδημία Αθηνών, το Ζάππειο Μέγαρο υπήρξαν ορισμένες από τις δωρεές που τις οφείλει σε αυτές τις σημαντικές προσωπικότητες της περιοχής. Ιδιαίτερα η ιδέα της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων ξεκίνησε με ενέργειες του Ευάγγελου Ζάππα από τα μέσα του 19ου αιώνα.

Ποιός μπορεί να ξεχάσει ή να μην διδαχθεί από τη μέρα της 2ας Δεκεμβρίου 1945 στη Χιμάρα και τη στάση αντρών σαν αυτή του μπάρμπα Ανδρέα Ηλία Δήμα (ο οποίος πριν ακόμη ξεψυχήσει από τις σφαίρες των φονιάδων σκεπάστηκε ζωντανός με πέτρες από τους κομουνιστές), Μήλιο Πάνο, Γιάννη Σκούρα, Νίκο Κούτουλα( που θαρραλέα έλεγε στο δικαστήριο "Είμαι Έλληνας. Δεν ξέρω αλβανικά, φέρτε μου μεταφραστή." ), Ζάχο Λυκόκα και Πέτρο Γκόρο. Τότε που το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλβανίας διεξήγαγε δημοψήφισμα, χρησιμοποιώντας το ως πρόσχημα για την νομιμοποίηση του πολιτεύματος της “Λαϊκής Δημοκρατίας” που ήθελε να επιβάλλει στη χώρα. Φυσικά το αποτέλεσμα ήταν προαποφασισμένο και κάθε αντίδραση θα καταπνίγονταν με οποιοδήποτε τρόπο. Παρ’ όλα αυτά όμως μόνο οι Χιμαριώτες, αποφάσισαν να αντισταθούν στην επερχόμενη σταλινική δικτατορία και προχώρησαν σε οργανωμένη αποχή από το κατ’ επίφασην δημοψήφισμα, η οποία έφτασε στο 97% των ψηφοφόρων της ηρωικής κωμόπολης.

Για αυτή την πατριωτική στάση τους, οι Χιμαριώτες εκείνης της εποχής, και ειδικά αυτοί που πρωτοστάτησαν στην αποχή, αντιμετώπισαν τις σκληρότερες διώξεις από το καθεστώς του δικτάτορα Ενβέρ Χότζα, με φυλακίσεις, εξορίες, εκτελέσεις, την αφαίρεση από τους κατοίκους της ελληνικής εθνικότητας και απαγόρευσε τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία της. Συγχωρέστε μας αλλά οι μνήμες κάποιων δεν σταματάνε σε πιό μαγαζί άραζαν αλλά χάνονται διαμέσου των αιώνων.

Συνοψίζοντας, οι νέοι είναι απαραίτητο να στραφούν προς την παράδοση για την υιοθέτηση των σωστών προτύπων στη πορεία της ζωής τους. Αυτό θα το πετύχουν με την επίγνωση της καταγωγής τους, του παρελθόντος τους, των ηθών και των εθίμων τους μέσα από τα παραδοσιακά τραγούδια τους παραδοσιακούς χορούς και τη θέληση για εκμάθηση της ιστορίας τους. Οι γονείς εδώ πρεπεί να βάλουν και αυτοί το λιθαράκι τους. Η Βόρειος Ήπειρος κυνδινεύει να λησμονηθεί. Η αδιαφορία τόσο των νέων όσο και η λάθος συμπεριφορά των παραγόντων της Ελληνικής Εθνικής μειονότητας οδεύει στο μαρασμό αυτής. Μην αφήσετε να συμβεί αυτό και κάνατε το χατήρι του Κίσινγκερ και των Αλβανών. Έχουμε παρελθόν και παράδοση να ζηλέψουν όλοι και όχι να ντρεπόμαστε γι' αυτο, και μόνο αν γνωρίζοντας αυτά , θα φτάσουμε το θέμα της ΒΗ, εκεί που δεν πήγε ποτέ και οι νέοι πρέπει να είναι μπροστά πια στον αγώνα αυτό

Πηγή: www.himara.gr